Euskal LGTBI+ Behatokia

Observatorio Vasco LGTBI+

PRENTSAURREKOA.

2022ko EKAINAREN 27an

ORDUA: 11:00 am

NON: GANBARA aretoa.

La Bolsa Udaltegia, Pilota kalea 10, Bilbo

Euskal  LGTBI+ Behatokia /   Observatorio Vasco  LGTBI+  behatokiak bere  lehen urteurrena  bete du, eta, beste  behin  ere, Duintasuna eta Errespetua eskatzen ditu LGTBI+ pertsona  guztientzat, duela  53 urte, 1969ko ekainaren 28an, New York hiriko Stonewall-en izandako matxinadekin hasi  zen  harrotasuna ospatzen dugun  honetan.

Lorpen garrantzitsu batzuk  ospatuz hasi nahi  dugu:

• Hemen eta orain  ez gaituzte sutan erretzen, inkisizioak egin  ohi zuen  bezala. Baina  beste  herrialde  batzuetan legez hil gaitzakete.
• Hemen    eta     orain     ez     gaituzte,     geu     izateagatik,     kartzeletan    edo psikiatrikoetan  sartzen,  ezta   bortxazko   lan-eremuetan  ere,  lehen   egiten zuten bezala, Alferren eta Gaizkileen Legea eta haren  ondorengo Arriskugarritasunari eta Gizarte-errehabilitazioari buruzko  Legea (1979ko erreforma)   aplikatuz,  edo,  azkenik,  eskandalu  publikoaren delitua  aplikatuz (1988ko  erreforma).  Askeagoak gara!!!  duela 34  urtetik  hona!!! nahiz  eta munduko dozenaka  herrialdetan oraindik  ere  legez espetxeratzen gaituzten, gizartearentzat arriskutsuak garelakoan.
• Gainera, jada  ez  gaituzte   gaixotzat eta  patologiak  dituzten   pertsonatzat hartzen.   Hala,   OMEk    1990ean    onartu   zuen    homosexualitatea   ez   dela gaixotasun bat, eta, ondoren, 2018an, transexualitatea ere  ez  dela, nahiz  eta generoaren  “inkongruentzia”  gisa   katalogatzen  duen   (hala  dago   indarrean 2022tik).
• Eskubide   batzuei  dagokienez,  legezko  berdinketa  formala  lortu   dugu gainerako   herritarrekiko.   Adibidez,   ezkontza   igualitarioa   eta   edozein pertsonak adoptatzeko aukera izatea, orientazio afektibo-sexuala edo  sexu- edo    genero-identitatea   edozein   dela    ere.   Eskubide   horiek    erabili    nahi baditugu, jada  ezin  zaizkigu ukatu.
• Bai    eta    pertsonen    sexuari   buruzko   erregistro-aipamena    zuzentzea arautzen  duen   2007ko  Legearen  bidez   ere.  Euskadin,  2012an  osatu  zen gaur   egun    erreforma-bidean  dagoen   14/2012   Legearekin,   transexualak genero-identitateagatik ez baztertzeari eta haien eskubideak aitortzeari buruzkoarekin.

Hala eta guztiz  ere:

• Intersexualitateak  patologiatzat  hartzen  dira  oraindik,  eta  ez  beste  giza aniztasun bat bezala. Euskadin eta Estatuko beste  leku  batzuetan, bizitzeko beharrezkoak ez diren  kirurgiak egiten  dira oraindik, ezarritako kanon binarioetatik kanpo  geratzen  diren   sexu-ezaugarriekin  jaiotakoen gorputzak arautzeko. Intersexualen I letra  da  oraindik ere  kolektiboaren letrarik ikusezina.
• Estatuko leku  askotan, baita  Euskadin ere, legezkoa da Sexu Orientazioa eta Genero Identitatea  edo  Adierazpena Aldatzeko Ahaleginak egitea (bihurketa-terapiak, abertsio-terapiak edo  baldintzapenaren kontrako terapiak gisa  ezagutzen dira, eta terminologia horrek  sostengu medikoa ematen die, halakorik ez badute ere).
• Gorroto-diskurtsoak   eta    gorroto-delituak    ugaritu     egin     dira    hainbat faktoreri  esker: eskuin-muturra erakundeetara iristea, feminismoaren sektore trans-baztertzaile  baten  deriba  totalitarioa,  gure  errealitatearekiko  entzungor eta  urrun   dagoen  botere  judizial   baten  jardunak,  eta  beste   alde   batera begiratu duten alderdi  politiko batzuen jarrera.
• Estatu    mailan,    huts    egindako   saiakera,    aurkeztutako    proposamen   eta egindako zenbait protestaren ondoren, gose-grebak barne, badago trans pertsonen berdintasun Erreal  eta eraginkorrerako eta LGTBI eskubideak bermatzeko  legegintza-proiektu   bat,  azkenik,  2022an   onartzea   espero dena. Testu horrek ez ditu, urrutitik ere, espektatibak betetzen, ez eta jasotzen luzaroan eztabaidatu  diren  eta  azaldu diren  eskarien  zatirik  handiena,  nahiz eta espero dugun  beste  urrats bat izango dela  LGTBI+ pertsonen eskubideak giza  eskubide gisa  onartzeko bidean.

EUSKAL LGTBI+ LEGE INTEGRAL BAT  ERREIBINDIKATZEN DUGU

Autonomia-erkidego mailan, 2014tik aurrera, LGTBI+ kolektiboaren eskubideak bermatzeko edo  ez  diskriminatzeko legedi  autonomikoak eta  lege-proiektuak aurkeztu  dira.   Hainbat   erkidegotan   araudi   espezifikoak   ere   badaude  pertsona transexualentzat eta transgeneroentzat.

Nafarroatik Gaztela-Mantxara edo  Kanarietara, goraipatu beharreko adibide asko daude;  izan   ere,  erkidego  horietan  dauden  LGTBI+  elkarteek,  elkar  hartuta,  eta kasuan kasuko erakunde legegileetan ordezkaritza duten alderdi  politikoek elkarrekin lan egin  dute, eta elkarri  entzun diote, testu horiek  adosteko eta onartzeko. Honako hauek  ditugu:   Andaluzia  (2014   eta   2017),   Aragoi   (2018),   Balearrak  (2016), Kanariak (2021 eta 2014), Kantabria (2020), Gaztela-Mantxa (2022), Katalunia (2014),  Valentzia  (2018  eta  2017),  Extremadura  (2015),  Galizia  (2014),  Madril (2016),  Murtzia  (2016),  Nafarroa  (2017),  Errioxa (2022).  Azkenik, aurreproiektuak dituzte Asturiasek (2018) eta Gaztela eta Leonek (2020). Ziur aski, Vox gobernuan sartu izanagatik, azken erkidego horretan inoiz ez da lege  bihurtuko.

Euskal  Autonomia Erkidegoa  da   salbuespen   bakarra,  Ceuta  eta  Melilla   hiri autonomoekin batera. Ez  dugu aurreproiekturik ere  Eusko Legebiltzarrean. Hori ez   da      euskal  gizartea   eta  ordezkari  politikoak  harro   sentiarazteko  modukoa. Korronte  aurrerakoienetik,  modernoenetik  eta  protekzionistenetik  urruntzen  gaitu horrek,   eta,  zalantzarik  gabe,  korronte  atzerakoi,  zahar   eta  beste   alde   batera begiratzen duenera hurbiltzen gaitu.

Horregatik,  duela  bost urte ernamuin bat  sortu zen  alderdi  politiko  baten  ekimenez, eta eskertzekoa da  prozesu hori kapitalizatzen ez  saiatu izana, ulertuz  gizartearen eskuetan   egon   behar   zuela  eta   behetik   gora   eraiki   behar   zela,   era   anitz   eta pluralean.  EAEko elkarte-mugimenduak  hartu zuen  lekukoa,  eta  lan  hori bere  gain hartu du, federazio gisa  antolatu arte aldarrikapen hori bultzatzeko. Horrela sortu zen Euskal LGTBI+ Behatokia/Observatorio Vasco LGTBI+.

Azken  hiru urteotan elkarte  eratzaileetako aktibistek  lan handia  egin  dute, askotariko pertsona    eta   erakundeen  lankidetzarekin.   Beste    autonomia-erkidego   batzuetan izandako  aurrerapenek  erraztu  digute,  lan-metodo  gisa,  haietan  jasotako proposamenak gaika  biltzea,  eta,  proposamen horien  azterketatik  abiatuta,  hemen eta orain Euskadin LGTBI+ pertsonok  bizi ditugun premiak  eta arazoak identifikatzea, gure errealitatera eta gure ingurunera egokitzeko.

Bide  horretan,  Behatokiak  aukera baliatu  du  proposamen  zehatzak helarazteko Eusko  Legebiltzarrari,  izapidetzen  ari  diren   eta  LGTBI+  errealitatea aurreikusten   ez   duten    edo    garapen   handirik   gabe    aipatzen   duten    lege- proiektuei buruz. Zehazki:

• Euskal Autonomia Erkidegoko jarduera fisikoaren eta kirolaren lege- proiektua (2021eko  azaroaren 9a, Eusko Legebiltzarraren sarrera- erregistroa 2021/7839).
• Euskadiko    Memoria   Historiko   eta    Demokratikoaren   Lege-proiektua (2021eko    azaroaren   9a,   Eusko    Legebiltzarraren   sarrera-erregistroa 2021/7835)
• Transexualak  genero–identitateagatik      ez      baztertzeari     eta      haien eskubideak aitortzeari buruzko ekainaren 28ko 14/2012 Legea bigarrenez aldatzeko  lege-proposamena      (2022ko       maiatzaren 2a, Eusko Legebiltzarraren sarrera-erregistroa: 2022/2698).

Bilera-,  eztabaida- eta negoziazio-ordu ugari izan dira, dokumentu-multzo batean oinarrituta, akordioak lortzeko  eta gaur,   ekainaren  27an, 2022ko  harrotasunaren bezperan,    publiko    egin    nahi    ditugun    proposamenak   adosteko.    Dagoeneko eskuragarri   daude   Behatokiko   webgunean,   deskargatzeko   eta   kontsultatzeko moduan: https://lgtbi-behatokia.eus/

Heziketa
Lana eta gizarte-erantzukizuna
Osasuna
Gizarte gaiak
Nazioarteko babesa, migrazioak eta nazioarteko lankidetza
Kultura, memoria historikoa, aisialdia, aisialdia, kirola, turismoa, gizarte-komunikabideak, publizitatea, teknologia berriak, sare sozialak eta internet
Administrazio publikoak
Euskal LGTBI Kontseilua

Eta  hori  egiten   dugu modu irekian   proposatuz Eusko  Legebiltzarreko taldeei eta  EAEn erregistratutako LGTBI+ elkarte  guztiei  lan-mahai  bateratu  bat  eratu dezagun  2022ko  irailetik   aurrera, Euskadik  LGTBI+  pertsonak  babesteko  eta artatzeko    lege-esparru  propio  bat   izan   dezan,  lege   espezifiko  bat,   Euskal LGTBI+ Lege Integral  bat  onartuz.  Lan-mahai bat, non  esku  hartuko  dugun  alde guztiok   aniztasun  eta  pluraltasun  asoziatibo  eta  politikoa  errespetatuko  dugun, baldintza bakar  batekin: errespetu zorrotza izatea giza  eskubideen arloan.

Behatoki honetatik, landutako testuak oinarri  gisa eskaintzen ditugu  erroka  horri ekiteko.  Uste  osoa   dugu   ezin   dugula  zain   egon  Madrilen  gertatzen  denaren mende, ezta  Estatu  mailan  onartzen diren   legeen  mende ere, gure  lurraldean maila  horretan sozialki aurrera  egiteko.

Lege-proposamen honen helburua da:

• Prebenitzea.  Eragoztea  Euskal  Autonomia  Erkidegoan,  gayak,  lesbianak, bisexualak,  transexualak,  transgeneroak  edo  intersexualak  (LGBTI+) izateagatik, egunero bizi ditugun diskriminazioak (askotan ikusten ez direnak) ahalbidetzen dituzten  kausak.
• Kolektibo    honek    jasaten   dituen   bazterkeria-   eta   desberdintasun-modu espezifikoei  arreta  ematea.  Gure  ustez,  pedagogikoki  baliagarria izango da   eguneroko  bizitzan  prestakuntza  espezifikoa  ematea  eskatzen  duten egoerak bistaratzeko, eta sexu-  eta genero-aniztasunaren arloan  integrazioa, errespetua eta berdintasuna bermatzeko neurri zehatzak ezartzeko.
• Esku   hartu    behar    den    eremuen   heterogeneotasuna   aintzat   hartzea: komunikabideak eta sare  sozialak, hirugarren  adinekoen egoitzak, kirol-klubak eta -zentroak, aisialdiko eta denbora libreko  lokalak, arreta publikoko formularioak   eta  zerbitzuak,  liburutegietako  katalogoak  eta  liburu-funtsak, gizarte-zerbitzuen baliabideak, osasun-arreta, jardunbide egokiak enpresa publiko   edo  pribatuetan,  administrazio  guztien   jardunean,  hezkuntza-zentro eta  -maila  guztietan,  espetxeetan  eta  psikiatrikoetan…  Eta  horrela,  zerrenda hori   amaiezina  izan   daiteke,  baina    agerian  uzten    du   zenbat    espazio, esparru  eta  egoeratan  gertatu   ohi   den   diskriminazioa  eta  zenbatetan dagoen LGTBIfobia.
• Balio    izatea   oso    zuria,   burgestua   eta   funtzionala   den    Euskal   LGBTI kolektiboak testuaren zeharkako ikuspegian  txerta  ditzan  kolektiboaren intersekzionalitatea ordezkatzen dutenen ahotsa eta protagonismoa, hau da, diskriminazio  anizkoitzari  aurre  egin  behar   diotenena.  Pertsona  horiek, beren orientazio afektibo-sexuala, sexu- edo genero-identitatea edo sexu- ezaugarriak direla eta jasaten duten diskriminazioaz gain, beste aldagai batzuengatik   (jatorria,   etnia,   desgaitasun-egoera,   dokumentaziorik   eza, adina…) are zaurgarriago bihurtzen  dira.
• Ontzi  komunikatuak sortzea administrazio publiko guztien, elkarteen eta lantzen  diren   eremuetan  garrantzi  egiaztagarria  duten   eragile  guztien artean, Euskal Autonomia Erkidegoko LGTBI+ Kontseilua sortuz. Behatokiarentzat oso garrantzitsua da azpimarratzea Kontseilu horretan udalerriek zenbaterainoko  parte-hartze maila  izatea nahi  dugun. Batez ere txikiek,   izan    ere,   hiru   hiriburuek    eta   biztanlegune   jendetsuenek   baino baliabide  gutxiago   dituzte   arlo   horretako   politika   aktiboak    gauzatu   ahal izateko.  Horrekin,  bertan  bizi diren  herritarren  beharrei  erantzutea  nahi  dugu, eta sexilioa eragoztea.
• Kontuan  izatea    ageriko  indarkeriak  ugaritu    direla:   bereziki,  gorroto- diskurtsoak  eta   -delituak.  Ezin   ditugu   ahaztu   gora   egin   duten   eraso fisikoak. Ez  eta  azken urtean  gure  historiako  gertaera  larrienetako  bat  bizi izan   dugula   Bilbon   gertatutako  gizon  gay    edo   bisexualen  hilketarekin (oraindik   kopurua   zehazteko  dago).   Argitu  gabe   dauden  gertaera   horien inguruko  isiltasun instituzional eta judizialak ezin du betiko iraun.
• Eta,   azkenik,  duen   helburua  zigortzea  edo   pertsegitzea   ez   bada   ere, proposamenak  zehapen-araubide  bat  jasotzen  du  –hainbat  administrazio- arauk  bezala–, Zigor Kodean jasota ez egoteagatik inolako  lege-erantzunik ez duten  diskriminazio-egintzetarako.  Lege    honen   arabera,  egintza  horiek arau-hausteak izango dira  (larritasun-maila desberdinekoak), eta isunak   eta bestelako  neurri  alternatiboak  ezartzea  ekarriko   dute,  arau-hauste  horiek egiten  dituzten  pertsonekin zuzenean lan  egiteko lehentasunezko ideian oinarrituta,  LGTBI+  kolektiboarekiko  barneratuta  dituzten   aurreiritziak eta estereotipoak deseraikitzeko.

LGTBI+  lege   integralaren  proposamen  honekin,  azken  batean,  Euskadi  estalki batez  hornitu  nahi dugu, herritar guztiak  babesteko gizarte-mailako, norbanakoek barneratutako  eta  instituzionalizatutako LGTBIfobiaren  zirimiritik, gure  aukera pertsonal  eta kolektiboak ahalik  eta gehien garatzea ahalbidetu diezagun.

Ibilbide  horri   ekiteko   azken  autonomia-erkidegoa  izatea   ez  da  garrantzitsua izango,  baldin eta  portu  onera   iristeko  borondate  politikoa badago.  Denbora luzea  daramatenen   esperientziak   ditugu,   haien    akatsak   saihesteko   eta   ondo egindakoak hobetu ahal izateko. Azkenak lehenengoak izan daitezke, aukerak aprobetxatzen badakite. Historiak esango digu horixe egin dugun.

Prentsaurrekoa 2022-06-27